Η Ερημιά μέσα στη διαδρομή μου στο ελληνικό τραγούδι κλείνει έναν κύκλο που ξεκίνησα με τον Επιτάφιο στα 1960. Οπως στον Επιταφίο υπάρχουν στοιχεία αναγνωρίσιμα από διάφορες μουσικές της Ελλάδας, το ίδιο και στην Ερημιά μπορεί κανείς να ανιχνεύσει διάφορες μουσικές στιγμές που με επηρέασαν και με διαμόρφωσαν ως συνθέτη. Θα έλεγα άλλωστε ότι ο κύκλος αυτών των 12 τραγουδιών είναι αυτοβιογραφικός, με κεντρικό άξονα τον Ερωτα, που τον τραγουδώ κάθε φορά με άλλο "βλέμμα". Πότε του έφηβου και πότε του ώριμου άντρα, πότε του "στρατευμένου" και πότε του φαντάρου και της ανέμελης συντροφιάς. Πρόκειται για διάφορες μεταμορφώσεις του απλού Ελληνα στα μονοπάτια και τις διασταυρώσεις της εθνικής μας ζωής, όπως τις βίωσα μέσα στην καρδιά του ελληνικού λαού και της νεότερης ιστορίας. Και τώρα, από την προσπάθειά μου να ξανακάνω τις μνήμες αυτές καινούρια τραγούδια, προέκυψε ένα νέο έργο που θέλω να πιστεύω ότι θα σταθεί πλάι σε ό,τι ωραιότερο έκανα μέχρι τώρα στον τομέα του απλού και του άμεσου τραγουδιού. Σ' αυτό συντείνει αποφασιστικά η συμβολή του Λευτέρη Παπαδόπουλου, του κατ' εξοχήν ποιητή του έρωτα και της καθημερινής μας ζωής στην ευγενέστερη, την πλέον ανθρώπινη και την πιο ελληνική εκδοχή της.
Μ' αυτόν, το 77ο κύκλο τραγουδιών μου, μέσα από χίλιες δυο αναζητήσεις και μεταμορφώσεις από κύκλο σε κύκλο, οδηγούμαι και πάλι στα ήρεμα και γνώριμα νερά των τραγουδιών με τα οποία ξεκίνησα πριν από 45 χρόνια και που βρέθηκαν από τότε στις καρδιές και στα χείλη χιλιάδων απλών ανθρώπων, Ελλήνων και ξένων.
Το γεγονός ότι εμπιστεύτηκα την ενορχήστρωση στον Σταύρο Ξαρχάκο, πέρα από αυτή καθαυτήν τη μουσική σημασία που έχει ασφαλώς η προτίμηση αυτή, κρύβει και ένα βαθύ συμβολισμό, καθώς ο Σταύρος Ξαρχάκος μαζί με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο ήταν οι πρώτοι καλλιτέχνες που έμελλε να κάνουν μια τρανταχτή είσοδο στην περιοχή αυτής της νέας μορφής τραγουδιού που, κρατώντας όλη την ποιότητα στίχων και μουσικής, έγινε "λαϊκό" με όλη τη σημασία της λέξης. Από 'κεί και πέρα η "Απονη Ζωή" και η "Φτωχολογιά, χέρι χέρι με τη "Δράπετσωνα" και το "Μάνα μου και Παναγιά", σηματοδοτούν το ξημέρωμα μιας νέας άνοιξης του ελληνικού τραγουδιού με την παρουσία μιας πλειάδας άξιων συνθετών, ποιητών και τραγουδιστών. Ολοι αυτοί δημιούργησαν το νεότερο ελληνικό λαϊκό τραγούδι που γνώρισε τη γενική αποδοχή και αγάπη, κατακτώντας πλατύτερα κοινωνικά στρώματα και διδραματίζοντας ενεργητικό ρόλο στο πλευρό του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού.
Τον Σταύρο Ξαρχάκο, επι πλέον, τον αγαπώ και τον θαυμάζω ως συνθέτη που κατόρθωσε, διατηρώντας την ευγένεια και την αυστηρότητα της Τέχνης του, να γίνει λαϊκότερος κι απ' το λαϊκότερο τραγουδοποιό και να φωλιάσει έκτοτε στις καρδιές των Ελλήνων. Ετσι η σύνδεσή μου μαζί του μέσω της Ερημιάς μου χαρίζει μεγάλη συγκίνηση και πνευματική πληρότητα.
Το ίδιο αγαπώ και θαυμάζω τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, με τον οποίο μπορούμε επιτέλους τώρα, μετά από τόσα χρόνια... κρυφού έρωτα, να παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο έργο στο ελληνικό κοινό.
Τι να πω για τη Μαρία Φαραντούρη; Η Μαρία είναι ένα κομμάτι του εαυτού μου. Ενα μεγάλο μέρος της μουσικής μου. Το ότι ευτύχησα να τη δω να ερμηνεύει αυτό τον κύκλο, το θεωρώ εύνοια της θεάς Τύχης, που με αξιώνει να ζήσω άλλη μια συνταρακτική ανθρώπινη, ψυχική και καλλιτεχνική εμπειρία.
Τέλος, ο κύκλος κλείνει με τον Μανώλη Μητσιά. Κανείς δεν ξέρει ότι στα πέτρινα χρόνια της Χούντας μπόρεσε να σπάσει την απομόνωσή μου και να με επισκεφθεί, όταν βρισκόμουν σε κατ' οίκον περιορισμό στο Βραχάτι, στα 1968, όταν ήταν ακόμα παιδί. Τότε που τον άκουσα θυμάμαι ότι ήθελα να γίνει ερνηνευτής των τραγουδιών μου. Ομως ήμουν απαγορευμένος κι εκείνοςακολούθησε το φωτεινό δρόμο του κατακτώντας κορυφαία θέση στη χορεία των Ελλήνων τραγουδιστών. Παρ' όλα αυτά, μια μόνο φορά συναντηθήκαμε ως τώρα, πριν λίγα χρόνια, στην Πολιτεία Γ'. Και να τώρα, ύστερα από 37 ολόκληρα χρόνια πραγματοποιείται και πάλι αυτό το μεγάλο κοινό μας όνειρο. Τι άλλο θέλω για να είμαι ευτυχής;"
Μίκης Θεοδωράκης
19/5/2005
Δύσκολο να μιλήσω γι’ αυτόν το δίσκο. Γιατί είναι πάρα πολλά αυτά που θέλω να πω. Για σκεφτείτε: Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Φαραντούρη, Μητσιάς. Μια τετράδα εθνικής ομάδας. Μια τετράδα με καλλιτέχνες που έχουν ζήσει δέκα ζωές ο ένας με το άλλο και έχουν δημιουργήσει πράγματα πιθανόν ανυπέρβλητα στο ελληνικό τραγούδι.
Η σειρά μου: Είμαι ευτυχής, γιατί ξανάγραψα τραγούδια με τον Μίκη Θεοδωράκη. Είμαι ευτυχής, γιατί ξανασυνεργάζομαι με τον Σταύρο Ξαρχάκο, με τον οποίο το 1963 γράψαμε την Άπονη ζωή και τη Φτωχολογιά, που άφησαν εποχή. Είμαι ευτυχής, γιατί ερμηνεύουν τα τραγούδια μου η κορυφαία Μαρία Φαραντούρη και ο μοναδικός Μανώλης Μητσιάς.
Το ελληνικό τραγούδι βρίσκεται σε κρίση, εδώ και πολλά χρόνια. Οι υπεύθυνοι ένας σωρός. Αυτό το άθλιο ηχητικό περιβάλλον δεν είναι εύκολο να αλλάξει. Θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια και πολύχρονη, από την πλευρά των δημιουργών και των ερμηνευτών. Πιστεύω ότι η Ερημιά είναι ένας δίσκος που έχει μερίδιο σ’ αυτή την προσπάθεια. Συνεισφέρει με το κύρος του Μίκη, πάνω απ’ όλα, και με την ξεχωριστή συμβολή όλων των συντελεστών.
Τα τραγούδια της Ερημιάς γράφτηκαν σε διάφορες εποχές. Ορισμένα γράφτηκαν τώρα. Άλλα παλαιότερα. Το σίγουρο είναι πως τα τραγούδια αυτά ο Μίκης, ο Σταύρος, η Μαρία, ο Μανώλης και εγώ τα αγαπήσαμε πολύ. Τα αγάπησαν και αρκετοί φίλοι μας, που τα άκουσαν σε ιδιωτικές ακροάσεις. Ένας, εξαιρετικά ευαίσθητος, είπε ότι αποτελούν επιτομή του λαϊκού τραγουδιού!
Θέλω να ευχαριστήσω τον Κώστα Γιαννίκο, που συγκινήθηκε από τα τραγούδια «με το καλημέρα» και διέθεσε τα πάντα για μια άρτια παραγωγή. Θέλω να ευχαριστήσω τον Γιώργο Μακράκη, που πέρασε ατελείωτες και «σκληρές» ώρες στο στούντιο, για να φτάσουμε στο αποτέλεσμα που θα μας ικανοποιούσε όλους. Το τραγούδι Το γεράκι το έγραψα για το σπουδαίο φωτογράφο της Θεσσαλονίκης Γιάννη Κυριακίδη. Ξέχωρες ευχαριστίες στην υπέροχη ορχήστρα.
Για τον Μίκη, που μου ξαναέκανε τη τιμή να μελοποιήσει στίχους μου, τι να πω; Θα επαναλάβω ότι για όποιον ασχολείται σοβαρά με το τραγούδι, ο Θεοδωράκης είναι το όριο.
Λευτέρης Παπαδόπουλος
Δεκέμβριος 2005
-Ο Μίκης μου εμπιστεύτηκε τις μελωδίες του.
-Ο Λευτέρης τους στίχους.
-Η Μαρία και ο Μανώλης τη φωνή τους.
-Οι μουσικοί τη δεξιοτεχνία τους.
-Ο τίτλος ΕΡΗΜΙΑ.
-Όταν τελείωσα την ηχογράφηση, πήρα τον Μίκη στο τηλέφωνο. «Ξέρεις κάτι», του είπα, «έχεις ταλέντο να γράφεις λαϊκά τραγούδια. Γιατί δε συνεχίζεις;» Και αυτός με το γνωστό του χιούμορ μου απάντησε: «Μα τώρα άρχισα!»
-Εύχομαι η ΕΡΗΜΙΑ α γίνει μια ΟΑΣΗ στη δισκογραφικά «έρημη χώρα» όπου ζούμε.
Σταύρος Ξαρχάκος
28.11.2005
![Σπίθα - Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών](http://www.spitha-kap.gr/images/logo.png";?> "Σπίθα - Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών"){kind=logo}
